Rachunkowość: Profesjonalny osąd w wycenie bilansowej.

Grzegorz Skałecki zwraca uwagę na to, że działalność gospodarcza prowadzona przez podmioty gospodarcze nacechowana jest coraz większą złożonością przejawiającą się w dużej ilości zdarzeń niestandardowych lub trudno mierzalnych. Dodatkowo potrzeby informacyjne odbiorców sprawozdań finansowych wzrastają w ostatnich latach. Inwestorzy oczekują coraz większej ilości istotnych informacji, a tymi są nie tylko informacje o charakterze liczbowym, ale także opisowe i niefinansowe, dotyczące przyszłości działalności gospodarczej danej jednostki.

Zdaniem autora, rachunkowość i sprawozdawczość finansowa nie są jedynie rejestratorem przeszłości, wymaga się od nich także ukierunkowania na przyszłość danej jednostki gospodarczej. Wiąże się to z zastosowaniem w rachunkowości i sprawozdawczości finansowej coraz większej ilości danych szacunkowych i profesjonalnych osądów, które często mogą być nacechowane subiektywizmem i stronniczością.

Stosowanie profesjonalnego osądu nie budzi już wątpliwości, jednak związane są z nim pewne niejasności. Profesjonalny osąd nie został także umiejscowiony wśród metod wyceny, narzędzi i technik związanych z wyceną pozycji bilansowych. W literaturze przedmiotu nie można znaleźć zbyt wielu opracowań na temat profesjonalnego osądu i jego stosowania w rachunkowości. Wydaje się, że profesjonalny osąd może być także narzędziem pomagającym kierownictwu jednostki  w prezentowaniu innego niż rzeczywistego jej obrazu majątkowego i finansowego.

Konieczność stosowania profesjonalnego osądu to w pewnym stopniu efekt stosowania w coraz szerszym zakresie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, które oparte są na zasadach, a nie na regułach.

Artykuł przedstawia motywy stosowania profesjonalnego osądu. Na początku autor omawia istotę profesjonalnego osądu i wskazuje obszary sprawozdania finansowego najczęściej poddawane profesjonalnemu osądowi, a także te obszary działalności jednostki, w których profesjonalny osąd ma istotne znaczenie. Grzegorz Skałecki wskazuje także wpływ skali trudności profesjonalnego osądu w uzależnieniu od czasu, w jakim podejmowane są decyzje.

Ciekawą kwestią poruszoną w artykule są wskazane problemy i tzw. pułapki związane z dokonywaniem profesjonalnego osądu. Autor przeprowadził badania w tym zakresie (analizę sprawozdań finansowych polskich przedsiębiorców) i przedstawił ich wyniki w artykule. Badania te potwierdziły wzrastającą rolę i znaczenie profesjonalnego osądu na przestrzeni analizowanych lat przy jednoczesnym braku jednolitych rozwiązań w zakresie jego stosowania. Wartym zauważenia jest fakt, że profesjonalny osąd nie jest odrębną metodą wyceny, lecz instrumentem wspierającym wycenę bilansową.

Podsumowując, znaczenie profesjonalnego osądu wzrasta, ma istotny wpływ na wycenę bilansową i świadomość jego stosowania jest coraz bardziej zauważalna wśród sporządzających i odpowiedzialnych za sporządzenie sprawozdań finansowych.

Artykuł dostępny jest w wydaniu „Rachunkowości” nr 1/2024, a w wersji online dostępny jest pod adresem: https://rachunkowosc.com.pl/profesjonalny-osad-w-wycenie-bilansowej